Duidelijke taal

Wanneer je in gesprek bent met iemand met autisme, kan een aantal dingen je wellicht opvallen:

Taal letterlijk nemen
Mensen met autisme nemen taal vaak letterlijk. Uitdrukkingen zoals “even een oogje in het zeil houden“ of “ergens je tanden in zetten“ kunnen verwarrend zijn. Het kost tijd (of uitleg) om te begrijpen dat dit beeldspraak is.
Ik weet nog dat toen mijn moeder me als jong kind naar school bracht ik erg moest huilen en ze tegen me zei: “Even op je tanden bijten en dan ben ik er weer”. Zie je het voor je? Ik stond daar midden in de klas op mijn tanden te bijten, kaken stijf op elkaar, te wachten tot mijn moeder weer in de deuropening zou verschijnen.

Moeite met praten in sociale context
Een gesprek ‘vlot’ houden of inschatten wanneer je iets moet zeggen of juist stil moet zijn, is vaak lastig. Dingen als beurtgedrag, lichaamstaal of intonatie worden niet altijd goed aangevoeld.
Dit zie je bijvoorbeeld bij kinderen met autisme gebeuren die non stop “mama” blijven zeggen en je aan blijven tikken terwijl je in gesprek bent met iemand anders. Of volwassenen die gewoon tegen je beginnen te praten terwijl jij in gesprek bent met een collega.

Vragen of opmerkingen verkeerd begrijpen
Dubbele betekenissen, grapjes of sarcasme worden niet altijd herkend. Hierdoor ontstaan misverstanden of voelt iemand zich gekwetst, terwijl dat niet de bedoeling was. Maar iemand met autisme kan ook zeker een gezonde dosis humor hebben.
Als iemand met een knipoog zegt: “Nou, dat heb je lekker gedaan!“ kan de persoon met autisme denken dat hij iets volledig heeft verprutst.

Moeite met jezelf uitdrukken
Gedachten zijn soms moeilijk in woorden te vangen. Er is dan sprake van ‘woordvindingsproblemen’ of het gevoel dat er geen taal is voor wat je voelt of bedoelt. Er gebeurt van alles in je hoofd en in je lijf, maar hoe je dat kunt omschrijven kan lastig zijn.
Soms begin je met goede moed aan een verhaal en merk je dat je al snel vastloopt. Dat kan frustrerend zijn.

Informatie letterlijk of zonder context verwerken
Bij uitleg of instructies is het lastig om de bedoeling tussen de regels door te lezen. Mensen met autisme hebben vaak behoefte aan duidelijke taal en een helder stappenplan.
Iemand met autisme kan ook langer nodig hebben om de gesproken woorden te verwerken omdat dit niet de enige informatie is die op dat moment op hem afkomt. Hierdoor kan belangrijke informatie of een stap in een proces worden gemist. Het helpt als de persoon met autisme iemand naast zich heeft en meeluistert om de informatie in rustig tempo naderhand nog eens samen te kunnen doornemen.

Ook zijn mensen met autisme vaak direct en houden soms iets minder rekening met hoe dit overkomt op de ander. De ene keer wordt het ervaren als ‘eerlijk’ en de andere keer mogelijk als ‘kwetsend’.
En wat er ook nog kan gebeuren is dat degene met autisme zeer detailgericht luistert en wanneer er iets niet klopt in het verhaal van de ander, je daar in blijft hangen. Die ‘fout’ moet dan eerst gecorrigeerd worden voordat je verder kan gaan met het gesprek.